Instytut Pamięci Narodowej
Wyszukiwarka
wojna polsko-bolszewicka

Halina Dybczyńska-Niezbrzycka

(ur. 10 listopada 1901 w Niemirowie na Podolu, zm. po 1939) – wywiadowczyni Komendy Naczelnej III Polskiej Organizacji Wojskowej

Instytut Pamięci Narodowej oraz Wojskowe Biuro Historyczne prezentuje sylwetki żołnierzy Rzeczypospolitej – obrońców Ojczyzny, których łączy walka z bolszewickim najazdem w latach 1919-1920. Poprzez biogramy opracowane przez specjalistów z WBH i IPN przybliżamy losy patriotów traktujących służbę odrodzonej Polsce jako swój oczywisty obowiązek.

więcej o projekcie

11 sierpnia 1920 r. ob. Dybczyńska dostała rozkaz udania się z grupą wywiadowców do Piotrogrodu i założenia tam placówki. Zadanie to było wyjątkowo trudne, zważywszy na rozkonspirowanie K. N. 3., terror bolszewicki stosowany do członków organizacji […]. W parę dni po przekroczeniu granicy na dworcu w Pskowie ob. Dybczyńska wraz z dwoma ludźmi zostaje aresztowana przez Czerezwyczajkę, jak się potem okazało ob. Dybczyńska była przez dłuższy czas śledzoną przez władze bolszewickie. Zaczął się więc dla ob. Dybczyńskiej czas ciężkich prób fizycznych i duchowych znęcań. Ustawiczne badana, niejednokrotnie skazywana na śmierć, zmuszona znosić ciężkie warunki więzień „Osobogo Otdieła”, ob. Dybczyńska zachowała wyjątkowy spokój i nie powiedziała nic. Próbowano złamać ją drogą agitacji [...] to również zawiodło. (Wniosek na odznaczenie Virtuti Militari, 15 lutego 1922)

Ukończyła szkołę średnią. Od kwietnia 1918 wywiadowczymi i kurier POW w Okręgu Kijowskim. Od stycznia do maja 1920, w okresie wzmożonych represji i aresztowań członków POW przez tajną policję bolszewicką (CzeKa), przechowywała w swym mieszkaniu archiwum organizacji oraz broń. Po zajęciu Kijowa przez wojska polskie i sprzymierzone ukraińskie odwołana do Warszawy, gdzie od maja do sierpnia 1920 pracowała w przeniesionej tam KN III POW. Od sierpniu 1920 tr. pod ps. Kalina komendantka placówki KN III w Piotrogrodzie. Aresztowana przez CzeKa na dworcu kolejowym w Pskowie, torturowana, kilkakrotnie skazana na karę śmierci, nie przyznała się do winy i nie ujawniła powierzonych jej tajemnic. Do kraju wróciła 25 stycznia 1922, zamieszkała w Warszawie. W 1923 poślubiła por. Jerzego Niezbrzyckiego, również uczestnika POW w Kijowie, oficera wywiadu, z którym od 1934 pozostawała w separacji. Pracowała społecznie m.in. w Federacji Międzysojuszniczej Byłych Kombatantów (Fédération interalliée des anciens combattants, FIDAC). Po wybuchu II wojny światowej wraz z córką ewakuowała się do Wilna, dalsze losy nieznane.

Bibliografia

CAW, Kol. VM, Halina Dybczyńska, I.482.47-3758, I.482.47-3700; Słownik biograficzny kobiet odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari, t. I, red. E. Zawacka, Toruń 2006, s. 160, 161.

Opcje strony