Instytut Pamięci Narodowej
Wyszukiwarka
Podziemie zbrojne, ZWZ-AK

Jan Kmiołek „Mazurek”, „Wir”, „Fala”, „Witold”

Ukończył 7 klas szkoły powszechnej. Do wybuchu wojny najmował się do pracy u gospodarzy w swej rodzinnej wsi. W 1938 podjął pracę u kowala, przyuczając się do tego zawodu. Od jesieni 1941 był żołnierzem w Obwodzie Pułtusk ZWZ-AK. Pełnił funkcję łącznika między organizacją na terenach wcielonych do Rzeszy i w GG. Podczas służby na granicy był kilkakrotnie ścigany i ostrzeliwany przez niemiecką straż graniczną (Grenzschutz). Aresztowany w 1941 przy przekraczaniu granicy, jako przemytnik został uwięziony w obozie karnym w Pułtusku, z którego zbiegł po 3 tygodniach. Ponownie ujęty pod koniec 1942, przez pół roku przebywał w obozie karnym w Ciechanowie (wyszedł z niego bardzo wycieńczony).

Po wejściu armii sowieckiej do Polski kontynuował działalność konspiracyjną. Od kwietnia 1946 był łącznikiem między placówkami Rząśnik i Długosiodło w Obwodzie Ostrów Mazowiecka WiN. „Spalony” we wrześniu 1946, dołączył do oddziału partyzanckiego Stanisława Sumińskiego „Visa”. Uczestniczył w akcji na więzienie w Pułtusku 25 XI 1946 (jako celowniczy erkaemu). W okresie tzw. amnestii ogłoszonej przez komunistów ujawnił się 9 IV 1947. Z dniem 1 V 1947, w uzgodnieniu ze swym byłym konspiracyjnym dowódcą Zygmuntem Dąbrowskim „Orką”, „Krymem”, wznowił działalność niepodległościową, organizując poakowski oddział partyzancki. W październiku 1948 przystąpił do NZW. Dowodził tam patrolem Pogotowia Akcji Specjalnej Komendy Powiatu NZW (krypt. „Noc”, „Tatry”), podlegającej por. Kazimierzowi Żebrowskiemu „Bąkowi”, komendantowi połączonych powiatów pozostałych po Okręgu XV Białystok NZW. W lipcu 1949 stracił kontakt z NZW. Dowodził wówczas samodzielną grupą zbrojną. Na terenie pow. Pułtusk, Ostrów Maz., Maków Maz. i Ostrołęka zbudował, liczące ponad pół tysiąca osób, zaplecze organizacyjne. Stał się symbolem oporu przeciw dyktaturze komunistycznej na Mazowszu. Dowodzony przez niego oddział partyzancki wykonał w latach 1947–1951 blisko sto różnego rodzaju wystąpień zbrojnych przeciw komunistycznemu aparatowi policyjnemu, administracyjnemu i gospodarczemu.

W wyniku prowokacji MBP przeprowadzonej w Katowicach Kmiołek wpadł 27 VIII 1951 w ręce „bezpieki”. WSR w Warszawie podczas sesji wyjazdowej w Pułtusku skazał go 28-krotnie na karę śmierci. Został zamordowany 7 VIII 1952 w więzieniu MBP przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Jego brat Franciszek poległ 16 IX 1951 w walce z „bezpieką” w gajówce Jurgi k. Różana.

Opcje strony