Biogramy Postaci Historycznych

https://biogramy.ipn.gov.pl/bio/wszystkie-biogramy/111983,Por-Jozef-Malczuk-Grzmot-Brzask.html
28.03.2024, 22:27
Podziemie zbrojne

Por. Józef Małczuk „Grzmot”, „Brzask”

W latach 1936–1938 służył w 10 puł, ukończył tam szkołę podoficerską uzyskując stopień kaprala. W konspiracji SZP-ZWZ-AK działał od początku okupacji. Zorganizował placówkę AK w Wyrozębach i był jej dowódcą. Od marca 1944 był zdekonspirowany i ukrywał się z bronią w ręku, pozostając do końca okupacji „na nielegalnej stopie”. Brał udział w akcjach bojowych przeciw Niemcom, w jednej z nich został ranny. Aresztowany przez UB w kwietniu 1945, został odbity przez oddział partyzancki Franciszka Mazurczaka „Żubra” w akcji 13 IV 1945 pod Mołomotkami. Następnie pełnił wiele funkcji w komendzie poakowskiego Obwodu Sokołów Podlaski, był m.in. referentem wychowawczym i komendantem ośrodka terenowego. Latem 1946 wraz z podległymi sobie strukturami organizacyjnymi podporządkował się kpt. Władysławowi Łukasiukowi „Młotowi”, który mianował go komendantem rezerw 6 Brygady Wileńskiej AK na terenie pow. Sokołów Podlaski (krypt. „Jezioro”). Z pozostałości struktur poakowskich w pow. Sokołów Podlaski zorganizował zaplecze organizacyjne dla oddziałów Łukasiuka „Młota”. Tworzyło je pięć ośrodków konspiracyjnych oraz lotna grupa partyzancka licząca kilkunastu żołnierzy. Podległe por. Małczukowi siły wykonały kilkadziesiąt akcji z zakresu samoobrony. Po śmierci kpt. Łukasiuka w czerwcu 1949 por. Małczuk kontynuował walkę pod rozkazami kpt. Kazimierza Kamieńskiego „Huzara”, który przejął komendę nad pozostałościami oddziałów 6. Brygady Wileńskiej AK. W latach 1949–1950 „Brzaskowi” podlegała nie tylko sieć konspiracyjna, ale i zorganizowana na nowo grupa partyzancka, stanowiąca teraz jeden z patroli oddziału kpt. Kamieńskiego. Porucznik Małczuk poległ 7 IV 1950 pod Toczyskami Podbornymi (gm. Jabłonna Lacka, pow. Sokołów Podlaski) przebijając się przez obławę Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego ściągniętą przez Czesława Białowąsa, agenta UB o pseud. „Małachowski”. Miejsce pochówku por. Józefa Małczuka „Brzaska” pozostaje nieznane.

Por. Małczuk miał dwóch braci, z których jeden poległ jako żołnierz Wojska Polskiego w 1939, a drugi, Henryk, żołnierz AK, został aresztowany przez funkcjonariuszy UB w grudniu 1945, skazany w procesie pokazowym 7 II 1946 w Sokołowie Podlaskim i stracony następnego dnia. We wrześniu 1944 ożenił się z Ireną z d. Smolarek (mieli dwie córki), w 1952 skazaną za działalność niepodległościową na 10 lata więzienia.

Opcje strony